تصویر نیم تنه مرد قاجاری با لباس درباری و فاخر ایرانی

نقاش: سید میرزا
تاریخ خلق اثر: سال 1830 میلادی
کشور: ایران
رسانه: پرتره رنگ روغن روی بوم

درباره سید میرزا و شیوه نگارگری او

این پرتره توسط سید میرزا در میانه سده نوزدهم میلادی کشیده شده است البته از زندگینامه و شرح حال این نقاش اطلاعات دقیقی در دست نیست. همین قدر می دانیم که به پیکره نگاری علاقه زیادی داشته و در آن ماهر بوده است. او آثارش را به شیوه های رنگ روغن، آبرنگ و لاکی نقاشی می کرده و به دلیل ارتباطی که با دربار قاجار داشته است، از شاهزادگان و افراد دارای مقامات درباری و حکومتی و همچنین از ثروتمندان، پرتره های زیادی کشیده است.

تحول در نگارگری مینیاتورهای ایرانی دوره قاجار

سید میرزا در پرتره هایی که از افراد مهم و درباری کشیده است، با دقت بسیار زیادی به جزئیات می پرداخته و حتی کوچکترین چیزها را نیز از قلم نینداخته. لباس های منقش و دارای تزئینات را به خوبی و با دقت می کشیده و به وسایل و اشیاء همراه افراد نیز توجه می کرده. البته در پرتره هایی که او کشیده بیش از همه بر چهره تمرکز داشته و سعی می کرده تا به واقعیت افراد نزدیک باشد. تا قبل از سید میرزا و نقاشان همانند او در دوره قاجار، بیشتر نقاشان به کشیدن آثار مبنی بر اشعار کهن می پرداختند یعنی فقط اشعار را مصور می کردند اما از دوران قاجار به بعد این شیوه دچار دگرگونی و تغییر شد و نقاشان از این حصار خود ساخته خارج شده و تا حد زیادی به آثار واقع گرایانه روی آوردند. نقاشی های پرتره در این دوره رو به فزونی نهاد و آثار مصور مبنی بر شعر به تدریج کاهش یافتند البته پرتره های این دوره بیشتر از شاهان یا درباریان و حتی از ثروتمندان کشیده می شد، چونکه افراد عادی جامعه توان پرداخت هزینه برای نگارگری از خود را نداشته اند.

ارتباط با اروپا و تاثیر آن بر هنرمندان قاجاری

شاید بتوان ادعا کرد که نقاشان دوره قاجار تا حد زیادی به تقلید از آثار اروپایی و سبک های آنها، نقاشی می کشیدند زیرا در همین دوره بود که ارتباط میان جامعه ایران با فرهنگ اروپا گسترش زیادی پیدا کرد و همین موضوع باعث آشنایی هنرمندان ایرانی با آثار تحسین برانگیز اروپاییان شد و به تدریج بر شیوه هنری نقاشان ایرانی تاثیر گذاشت. البته تقلید آنها از نقاشان اروپایی تا حدودی ناشیانه و همراه با ناپختگی هنری بود. باید توجه داشت که بیشتر نقاشان قاجاری برای خوشایند شاهان نقش می زده و هدف خاصی را در آثارشان نمی جسته اند. همین که هم صحبت شاه شده و از او نگاره ای کشیده و زر و سیمی را به دست آورده، برایشان کافی بوده است.